[Phần 2: Note-taking cho Người viết] Bãi tập kết Ý tưởng
Take note như thế nào?
Ở phần 1, chúng ta đã trả lời được câu hỏi: Tại sao người viết cần take note? Vậy ở phần 2 và 3, mình sẽ cùng bạn trả lời câu hỏi: Take note như thế nào?
Mọi hệ thống ghi chú đều có 2 thành phần chính: Bãi tập kết Ý tưởng và Nhà máy chế biến Ý tưởng. Hiểu được 2 thành phần này tương tác với nhau như thế nào, và những nguyên tắc thiết kế từng thành phần, bạn sẽ tiến 1 bước gần hơn tới mục tiêu ghi chú hiệu quả và viết bền vững.
Phần 1: Bãi tập kết Ý tưởng
1 bạn đọc của mình có dùng 1 hình ảnh rất hay để miêu tả việc take note. Chị nói take note giống như gieo mầm ý tưởng. Chúng ta sẽ không thấy được kết quả tức thì của 1 hạt giống nếu ta không cho nó ánh sáng, dinh dưỡng, và thời gian cần thiết để nó nảy mầm.
Trong thế giới của người viết nói riêng, và thế giới sáng tạo nói chung, ánh sáng và dinh dưỡng cho 1 “khu vườn ý tưởng” đại diện cho 1 thứ mình gọi là “Cái nhìn thứ hai” (A second look).
Cái nhìn thứ hai là gì?
Nếu như “cái nhìn đầu tiên” là tình yêu sét đánh với 1 ý tưởng, lần đầu gặp mặt là có thể ngồi xuống viết 1 lèo 5,000 chữ tràn trề cảm xúc. Thì “cái nhìn thứ hai” là tình yêu kiểu “mưa dầm thấm lâu”. Không mãnh liệt như “cái nhìn đầu tiên”, nhưng càng nhìn càng thấy yêu.
Mỗi ngày bạn cần cù ghi lại vài điểm đáng yêu của nàng, rồi viết thêm cho nàng 1 chút. Cho đến một ngày, bạn nhận ra đây mới là chân ái, thì bức thư tình viết cho nàng đã dài 20,000 chữ rồi.
Nếu có 10 ý tưởng đi qua đầu chúng ta trong 1 tuần, may ra, bạn sẽ bắt gặp “cái nhìn đầu tiên” với 1 trong số đó. 1 hạt giống nảy mầm. 1 bài viết được xuất bản.
Nhưng nếu bạn kiên trì chăm sóc khu vườn của mình, cho 9 hạt giống còn lại ánh sáng và những dinh dưỡng cần thiết, thì khả năng cao là 8 trên 9 cũng sẽ nảy mầm thôi.
Cho 1 ý tưởng “cái nhìn thứ hai” ở đây, có nghĩa là không vứt bỏ 1 ý tưởng, chỉ vì lần đầu hẹn hò bạn và nàng đi đến 1 nhà hàng dở. Chỉ đơn giản là nàng chưa sẵn sàng, hoặc bạn chưa sẵn sàng thôi. Hãy cho mọi ý tưởng 1 cái nhìn thứ hai - 1 cơ hội để xuất hiện lại trong cuộc đời của bạn.
Nhưng…
1 trong những vấn đề thường gặp nhất của chúng ta khi bắt đầu luyện tập thói quen ghi chú là việc ghi xong không nhớ đã lưu ở đâu.
“Mình để ở trong sổ, notes điện thoại, hay trong app ghi chú nào đó nhỉ?”
Vấn đề này lại sinh ra 1 vấn đề nữa: chúng ta không bao giờ đọc lại notes của mình. Giống như cầm bút highlight tô cả quyển sách chỉ để chứng minh là mình có ghi chú vậy. Không được đọc lại tức là không được “nhìn lần hai”.
Vậy, làm thế nào để cho MỌI ý tưởng 1 “cái nhìn thứ hai”?
Câu trả lời nằm ở cách chúng ta sử dụng “bãi tập kết”.
Đúng như tên gọi, “bãi tập kết” là nơi bạn tập kết TẤT CẢ mọi ý tưởng, câu hỏi, giác ngộ, và suy nghĩ bạn có. Mình có 3 nguyên tắc để thiết kế 1 bãi tập kết hiệu quả:
1, Chỉ có 1 bãi tập kết duy nhất!
Trừ trường hợp BẤT KHẢ KHÁNG, không bao giờ take note vào 2 bãi tập kết khác nhau! Càng có nhiều bãi tập kết, bạn càng mất năng lượng nhớ xem cái note này để ở bãi nào.
Bãi tập kết có thể lộn xộn, nhưng chỉ được có 1 bãi duy nhất!
Điều kiện này cũng có nghĩa là, nếu 1 app chỉ có trên máy tính hoặc điện thoại và không sync được với nhau, thì đó không phải là app thích hợp cho việc tập kết.
2, Nhanh
Nếu bạn dùng sổ tay, việc mở sổ tay ra và lấy bút có nhanh không? Nếu bạn dùng 1 app trên điện thoại, app mất bao lâu để khởi động? Bạn mất bao nhiêu thời gian để tạo 1 note mới khi app đã khởi động xong? So với các app khác thì sao?
3 câu hỏi cuối nghe có vẻ quá cụ thể, nhưng đây thực sự là những câu hỏi mình trả lời để chọn Messenger thay vì Notion làm bãi tập kết của mình.
Với mục tiêu “bắt” thật nhanh 1 nguồn cảm hứng vừa đến, ví dụ từ 1 câu nói rất hay trong podcast, việc mở app Notion, đợi nó load, rồi vào trang take notes mất quá nhiều thời gian. Đến lúc mọi thứ đã sẵn sàng thì có khi 1 nguồn cảm hứng mới đã ập đến rồi.
Vì vậy, mình chọn Messenger vì tốc độ load. (Hướng dẫn sử dụng: Gửi tất cả note cho chính mình.)
3, Thường xuyên được sử dụng
Hãy bắt đầu với hình ảnh này:
Mình tin rằng mình không phải người đầu tiên viết về ghi chú bằng tiếng Việt (vì mình chơi với 2 quái thú trong bộ môn này ở Việt Nam: Tuấn Mon và Bùi Hoàng Long). Và mình cũng đồ rằng nếu bạn đã đọc đến đây, chắc bạn đã từng hoặc đang sử dụng 1 app nào đấy để take note rồi.
Nên mình chỉ ở đây để nói 1 điều:
1 công cụ chỉ hữu ích khi bạn thực sự sử dụng nó.
Trên điện thoại bạn có nhiều app take note hay và đẹp đấy, nhưng câu hỏi là: “Bạn có thực sự dùng chúng không?”
Lý do mình dùng Messenger để tập kết ý tưởng là vì kể cả không take note, mình cũng đã có thói quen sử dụng Messenger hàng ngày rồi.
Thay vì phải xây dựng thêm 1 thói quen check 1 app riêng chỉ dành cho việc tập kết ý tưởng, mình tận dụng được thói quen check Messenger để nhắc nhở mình phải cho những hạt giống ý tưởng này “cái nhìn thứ hai”.
James Clear gọi đây là “Gộp thói quen” (Temptation Bundling) - kết hợp 2 hoặc nhiều hành động trong 1 thói quen để tiết kiệm trí lực.
Bằng cách “gộp thói quen”, bạn có thể gia tăng đáng kể số lượng “cơ hội thứ hai” được trao đi. Đồng nghĩa với việc nâng cao khả năng nảy mầm của mọi ý tưởng bạn có.
Bạn không cần phải đi tìm 1 app tập kết ý tưởng mới toanh.
Hãy nghĩ xem: Có 1 ứng dụng nào bạn đang sử dụng rất thường xuyên, và cũng phù hợp cho việc tập kết ý tưởng không?
Tóm lại là:
Hãy cho mọi ý tưởng 1 cái nhìn thứ hai.
Cách làm vậy là xây dựng 1 bãi tập kết với 3 yếu tố:
Chỉ có 1 bãi duy nhất
Nhanh
Thường xuyên được sử dụng
Tập kết rồi làm gì? Ở phần 3, mình sẽ giới thiệu cho các bạn nhà máy chế biến ý tưởng của mình - nơi tất cả bài viết của Akwaaba, Tùng được hình thành.
Subscribe Newsletter để không bỏ lỡ nhé!!
—
Bài viết này được dựa trên bài giảng của Tuấn Mon trong khóa học Writing On The Net, và những chiêm nghiệm cá nhân của mình. Cảm ơn Tuấn Mon, cohort #2 của Writing On The Net, và bác Sonke Ahrens!
#wotn2