Day #1: Tại sao chúng ta ngại khi nói về bản thân mình?

Self-advocacy (danh từ) có thể được hiểu là “sự tự thân vận động”, đứng lên đấu tranh cho mục tiêu hoặc lý tưởng của mình.

Muốn có việc? Tự vác mông đến Job Fair, rải CV, nói cho nhà tuyển dụng về các kỹ năng và thành tựu của mình. Sẽ không ai khác giúp bạn kiếm việc hết (trừ khi bạn rơi vào top 0.1% talent xuất sắc nhất hoặc top 0.1% gia đình bề thế không cần xin việc).

Đối với hoàn cảnh của mình bây giờ, self-advocacy là phải chủ động nói về những hoài bão mình đang theo đuổi, những dự án mình đang làm, và nếu có, thì nói mình cần người nghe giúp mình như thế nào.

Why? How? What?

• (WHY) Lý tưởng của bạn là gì?

• (HOW) Để thực hiện lý tưởng đó, bạn đang làm những việc gì?

• (WHAT) Để làm những việc kia, bạn cần sự trợ giúp gì từ tôi?

Vấn đề của mình, và mình tin rất nhiều người gặp phải, là sự ngại khi “phải” kể về bản thân (bản chất của self-advocacy).

Self-advocacy trong rất nhiều bối cảnh có thể bị đánh giá là “khoe mẽ” hay “flex”, và lằn ranh giữa sĩ diện và self-advocacy cũng rất mong manh. Chúng ta ngại, và thậm chí là sợ, khi phải bước trên lằn ranh này, nên nhiều khi, chúng ta chọn thế bị động và không nói về mình (trừ khi có người hỏi).

Việc này có thể cho bạn cảm giác an toàn vì “Khiêm Tốn” luôn là 1 giá trị được mọi xã hội coi trọng.

Nhưng nó cũng có thể tước đi khỏi bạn RẤT RẤT NHIỀU cơ hội giúp bạn đến gần hơn với mục tiêu của mình (advance your cause).

Người khiến cho mình nhận thức rõ ràng nhất về vấn đề này là bác Frank - 1 mentor của mình.

Mình gặp bác Frank lần đầu tiên khi tham gia Semester At Sea năm 2019. Bọn mình làm bạn kể từ đó, và rất nhiều lần, bác thay đổi cuộc đời mình.

Mỗi lần mình tới Los Angeles, bác đều sắp xếp những buổi gặp mặt để giới thiệu mình với những người rất thành công trong nhiều lĩnh vực của cuộc sống cho mình học hỏi.

Và trước khi đi vào nhà hàng hay phòng họp, bác không bao giờ quên dặn mình: “Cháu PHẢI kể cho họ về dự án cháu đang làm!”

Mình cũng bền bỉ y như bác, tìm mọi cách để KHÔNG PHẢI kể về bản thân.

Mình đủ khôn khéo trong giao tiếp để lèo lái được cuộc nói chuyện về cuộc sống của đối phương, hoặc 1 chủ đề thời sự nào đó. Bác Frank thì cũng thừa sức để kéo câu chuyện về phía mình để cho học trò tỏa sáng.

Thầy thì cố chĩa spotlight về phía trò. Trò thì chăm chăm trốn spotlight.

Suy nghĩ lúc đó của mình đơn giản: “Cuộc đời của người ta thú vị như thế, sự nghiệp của người ta đồ sộ như vậy, thì mình tới đây để học chứ kể về dự án bé tin hin của mình làm gì?”

Vì thỉnh thoảng cũng thấy có lỗi với bác, mình đã rón rén hỏi trong 1 chuyến xe dài: “Cháu rất sợ kể lể về bản thân mình. Bác bắt đầu làm quen với việc self-advocacy như thế nào, và có lúc nào bác cảm thấy mình đang nói quá nhiều về mình không?”

Câu trả lời của bác Frank thay đổi cách mình nghĩ về “Thể hiện bản thân” (và rất nhiều điều khác trong cuộc sống) mãi mãi:

“I never view what I do as self-advocacy. I’m always advocating for a cause I believe in that is MUCH BIGGER than me. Whatever it is that I have to do to advance that cause, I’ll do it.”

“Bác chưa bao giờ nhìn những thứ mình làm là ‘thể hiện bản thân’ cả. Bác luôn luôn tin vào và phục vụ 1 lý tưởng lớn hơn mình rất nhiều. Nếu có bất cứ điều gì cần phải làm để tiến gần hơn tới lý tưởng đó, bác sẽ làm hết.”

Theo bác Frank, self-advocacy là 1 công cụ, cũng giống như khả năng điều phối cuộc nói chuyện, đặt câu hỏi, khai thác câu chuyện của đối phương, lựa chọn nên “nói về mình” hay “nghe thêm từ người ta”.

Không 1 ai có thể đạt được những mục tiêu lớn, nếu họ chỉ biết sử dụng 1 loại công cụ, và từ chối học cách sử dụng các công cụ khác.

Bởi vì không có 1 công cụ nào giải quyết mọi vấn đề. Tùy vào từng hoàn cảnh mà bạn phải biết lựa chọn công cụ phù hợp.

Không bao giờ nói về bản thân, kể cả khi người khác rất quan tâm, là không nên. Nói quá nhiều về bản thân mình, chiếm lấy không gian và thời gian của người khác, cũng là không nên.

Nói về mình như thế nào để người ta không cảm thấy mình đang khoe mẽ, chắc sẽ để phần 2. Còn phần 1, hãy kết như thế này đi:

Nếu lý tưởng (cái Why) của bạn đủ lớn, thì làm gì và làm như thế nào (How và What), bạn cũng sẽ làm được thôi.

Self-advocacy cũng chỉ là 1 công cụ.

Điều quan trọng không phải là bạn có thích nói về bản thân mình không.
Điều quan trọng là liệu mục tiêu của bạn có đủ thôi thúc bạn làm cả những việc mà mình không thích không.

Nếu không thì đó chưa phải là mục tiêu thật.

—

#wotn4 #day1

Bài viết thuộc thử thách viết 30 ngày của khóa học Writing On The Net.